Bijdrage: Laatste noodkreet van water­schappen voor een landelijk PFAS verbod

Onze bijdrage is te bekijken via de website van Waterschap de Dommel, vanaf minuut 00:49:00.

2 oktober 2024

"Zoals u weet is de PFAS-vervuiling in Nederland ernstig van aard. Elke Nederlander heeft PFAS in het lijf. Ieder mens en met ons vele dieren ook. En die stoffen zijn ook nog eens schadelijk voor de gezondheid, ook voor u. Ze zijn kankerverwekkend, tasten het immuunsysteem en de kwaliteit van sperma aan. Ook cholesterol en de ontwikkeling van ongeboren kinderen ondervinden er schade door.

De Nederlandse staat is hiervan al jaren op de hoogte. Het RIVM heeft hen vaak geadviseerd tot het nemen van maatregelen om de bevolking en milieu te beschermen. Ook de Unie van waterschappen heeft dat herhaaldelijk gedaan, net als de Europese watersector. Zelfs de Staat is het ermee eens dat PFAS een ernstig probleem is en grondig aangepakt moet worden. Zij kiest echter voor de weg via een Europees verbod via het zogenaamde restrictievoorstel. Een route die inderdaad óók nodig is, maar bij lange na niet voldoende om de gezondheid van mens en dier nú te beschermen. Enkel en alleen deze route kiezen, betekent kiezen voor een route die leidt tot uitkleding van het restrictiemodel onder lobby van de chemische industrie en uitstel van invoering. Dit terwijl landen als Frankrijk en België wél werken aan nationale maatregelen – náást het Europese restrictievoorstel.

Het belang en effectiviteit van een landelijk verbod werd afgelopen vrijdag weer eens duidelijk tijdens de opening van de Ozoninstallatie in Hapert. Directeur van RIWA Maarten van de Ploeg zei dat bronaanpak essentieel is. Dat we snel moeten zorgen dat er geen schadelijke stoffen meer in onze rivieren worden geloosd. En dat 50% van de PFAS in de Maas komt door Nederland zelf. Terwijl 90% van het water uit het buitenland komt. Die verhouding is dus totaal scheef. Met een landelijk verbod kunnen we een gigantische reductie van PFAS bewerkstelligen. Maar wij als waterschap kunnen zo’n verbod helaas niet zelf instellen.

Tijdens dezelfde bijeenkomst opende ons DB-lid Dhr. Peters met de woorden: “er zijn steeds meer zorgen over stoffen als PFAS en die zorgen zijn terecht”, zei hij. Volgens Ipsos onderzoek willen 9 op de 10 mensen in Nederland meer PFAS-maatregelen. Dat is 90%.

De Staat der Nederlanden geeft helaas niet thuis. Zelfs op het moment dat er een perfect onderbouwde rechtszaak ligt door 11 belangenorganisaties waaronder die van de brandweer, stichting Gezond Water en de Vakbond voor Burger en Militair defensiepersoneel kiest de Staat voor de vertragingsroute.

De volksgezondheid en ook wij als waterschap kunnen die vertraging niet gebruiken. Wij hebben de wettelijke en de morele plicht om te zorgen voor schoon water. En het goede nieuws is, wij kunnen de vertragingsroute van de Staat via spoedvoorziening voorkomen. Wij zijn namelijk een publiekrechtelijk behartigende partij, met schoon water als een kerntaak. Vanuit deze positie kunnen we nú een cruciale rol vervullen om PFAS eindelijk in dit land grondig aan te pakken.

Daarom stellen we 2 stappen voor. 1. Dat het waterschap een brandbrief stuurt, met een láátste noodkreet voor een concreet actieplan voor een landelijk PFAS-verbod. Dat uiterlijk 1 januari 2026 van kracht moet zijn. En 2. Zo, niet, een juridische procedure op te starten. Een juridische procedure is door verschillende juristen een gerechtvaardigd instrument.

Veel van jullie zijn van het opstarten van een juridische procedure geschrokken. Daar staan jullie niet alleen in, daar hebben de Vakbond voor Burger en Militair defensiepersoneel en de 11 andere belangenorganisaties die nu een rechtszaak voeren ook in eerste instantie goed over moeten nadenken. Maar waarom zou je in een rechtssysteem een juridische procedure niet inzetten als een ander zich niet aan zijn taken en verdragen houdt en mensen daar letterlijk ZIEK van worden en nog ziek door zullen worden? En wij als waterschap en dus alle ingezetenen op extra kosten worden gejaagd voor bijvoorbeeld zuivering en sanering? Waarom denken we dat we er met praten met elkaar zullen uitkomen. Dat hebben we de afgelopen jaren toch al gedaan? Als waterschap kunnen we nog zó ons best doen met meten, handhaven etc., maar als de gifkraan open blijft is wat wij kunnen doen slechts een doekje voor het bloeden

Het rapport Scherper aan de Wind adviseerde ons lef te tonen en buiten de gebaande paden oplossingen te zoeken om aan onze eigen doelstellingen te kunnen voldoen. Deze rechtszaak is zo’n oplossing. Inmiddels wordt een soortgelijke motie in 7 verschillende waterschappen ingediend. Het wordt tijd dat we niet alleen zeggen dat we alles op alles zetten, maar van woorden ook daden maken.

Straks gaan we over deze unieke motie stemmen. Voor u gaat stemmen geef ik u de volgende vragen mee die u aan uzelf kunt stellen:

1. Wil ik dat de Staat binnen haar redelijke mogelijkheden doet wat ze kan om deze schadelijke stoffen en de verspreiding daarvan een halt toe te roepen?

2. Vind ik dat waterschappen en dus burgers niet op kosten gejaagd moeten worden door uitblijven van adequaat PFAS-beleid van de Staat?

3. Wil ik dat dieren die uit beken en rivieren drinken dat PFAS-vrij kunnen doen?

4. Wil ik dat agrariërs een PFAS-vrije bodem en grondwater verdienen voor het verbouwen van gewassen voor ons voedsel?

5. Sta ik écht voor onze kerntaak schoon water, en wil ik dus minder PFAS in onze beken en effluent?

6. Wil ik drinkwater zonder PFAS voor mijzelf, voor mijn familie, collega’s, vrienden en buurtgenoten en politieke achterban nu, en ook in de toekomst?

7. En last but not least. Als de Dommel een stem had, wat zou die zeggen? En zou je ook bereid zijn om daar naar te luisteren?

Als u maar op één van die vragen ja antwoordt, zou u al voor deze motie moeten stemmen.

Ik wens u veel wijsheid."